Yenileme Fonu Uygulaması, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (bina, araç, makine vb) satışından doğan karların doğduğu dönemde vergilendirilmeyip bilançonun pasifinde bekletilmesi ve 3 yıl içerisinde yenileme gerçekleşir ise, yeni alınan varlıkların amortismanına mahsup edilmesi şeklinde uygulanan bir vergi erteleme yöntemidir.
Yenileme Fonu Uygulaması Ayırma Şartları
Amortismana tabi iktisadi kıymet olması:
VUK.329.maddede, “yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur ” İfadesinden, yenilemeye konu varlığın amortismana tabi bir iktisadi kıymet olması gerektiği sonucu çıkmaktadır.
Zaruret hali veya bu hususta karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olması
Sabit kıymetin yenilenmesi işletmenin faaliyetini devam ettirebilmesi için zorunlu ise, yönetim kurulu kararı alınma gerekliliği yoktur, zorunlu değil ise yönetim kurulu kararının alınması gerekmektedir. Ancak yenileme fonunun bulunduğu bilançonun genel kurul tarafından onaylanması, işletmeyi idare edenlerce karar verildiği ve ayrıca yönetim kurulu kararına gerek olmadığı yönünde görüşler de bulunmaktadır. Ancak daha sonra farklı yorumlarla karşılaşmamak amacıyla, gerek sabit kıymetin yenilenmesinin zorunlu olup olmadığına, gerek bilançonun genel kurulda onaylanıp onaylanmadığına bakmaksızın yönetim kurulu kararı alınmasında yarar vardır.
Yenileme fonu uygulaması ayıracak işletmenin bilanço hesabı esasına göre defter tutması
VUK 328.maddede gayrimenkul satış kazancından elde edilen gelirin, “pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir” ifadesindeki “pasif” kavramından anlaşılacağı üzere yalnızca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için geçerlidir.
Ayni mahiyette iktisadi kıymet iktisap edilmesi
Satılan ya da hasara uğrayarak karşılığında tazminat alınan iktisadi kıymetle yeni iktisadi kıymet aynı cins olmalı ve aynı işi ifa ediyor olmalıdır. Burada aynı model-tip ya da kapasitede iktisadi kıymetin alınması kastedilmemektedir, aynı hizmeti görmesi ve aynı cinsten olması yeterlidir. Teknoloji ve kapasite olarak aynı varlığı almak mümkünde olmayabilir. Örneğin; yenileme fonundan yararlanmak için otomobil satıp kamyonet/kamyon alınamaz. Fakat kamyonet satıp taşıma niteliğinden dolayı kamyon satın almak olasıdır.
Karın 3 yıl süreyle fonda tutulması ve yeni iktisadi kıymet için ayrılan amortismanın fon hesabından mahsup edilmesi:
Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. 3 yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına eklenir.
Sonuç Olarak; Yenileme fonu uygulaması bir anlamda amortismana tabi iktisadi değerlerin yenilenmesine kolaylık sağlamak amacı taşırken bir başka anlamda vergi ötelemesi anlamı içermektedir. İhtiyari bir uygulama olan yenile fonundan yararlanabilmek için; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymetleri için yine aynı nitelikteki bir iktisadi kıymeti almaları ve bu alımları zorunlu değilse yönetim kurulu kararına bağlanarak ve bilançolarında pasif bir hesapta en fazla üç yıl tutarak kullanmaları gerekmektedir.
5746 sayılı kanun Uygulama ve Denetim Yönetmeliği 8. Maddesinin 6. Fıkrasına göre Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar, Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir. Projelerin tamamlanmasına imkan kalmaması veya projenin başarısızlıkla sonuçlanması nedeniyle herhangi bir iktisadi kıymetin ortaya çıkmadığı durumlarda önceki yıllarda aktifleştirilmiş olan tutarlar projenin başarısızlıkla sonuçlandığı hesap döneminde doğrudan gider yazılabilecektir. İtfa oranı 339, 365, 389, 399 ve 406 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki listenin “57. Araştırma ve Geliştirme Giderleri” sınıflandırması uyarınca aktifleştirilmiş olan araştırma ve geliştirme giderlerinin beş yılda ve % 20 amortisman oranı ile itfa edilmesi gerekmektedir.
Sabit kıymetin aktifleştirilebilmesi ve amortisman ayrılmaya başlanabilmesi için, kıymetin satın ve teslim alınmış olması, imalatı, inşaatı yahut montajı gibi süreçlerin tamamlanmak suretiyle bir sabit kıymet niteliği kazanmış olması şarttır. Yapılacak Araştırma / Geliştirme faaliyetleri sonucunda oluşacak nihai ürünün pazarlanabilir aşamaya gelmesiyle Ar-Ge projesi bitmiş/başarılı olmuş sayılacaktır. 5746 sayılı Kanun ‘a göre de projenin başarılı olması halinde amortisman yoluyla itfa süresi başlamalıdır.
2021/24 Sayılı ve 4447 Sayılı Kanunun Geçici 31’inci Maddesinde yer alan Kredi Faiz veya Kar Payı Desteği konulu Genelge geçtiğimiz Temmuz ayında yayınlanırken, destekten yararlanacak çalışanların teşvik kayıtları Temmuz ayı itibariyle yapılmaya başlanmıştır.
Söz konusu teşvik/destek, diğer istihdam teşviklerinden farklı olup yararlanılan destek tutarı işverenin sigorta prim borçlarından mahsup edilmeyecektir.
Aşağıda yer alan şartları sağlayan işverenlerin yararlanacağı destek tutarı, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un geçici 20’inci maddesi kapsamında kefalet sağlanan ve kamunun doğrudan veya dolaylı olarak hâkim sermayedar olduğu bankalardan 25/05/2021 tarihinden sonra 30/06/2022 tarihine kadar ilgili işverenlerce kullanılan kredilerde, kredi faizi veya kar payı bakiyesinden düşülecektir.
7319 Sayılı Teşvikten/Destekten Yararlanma Şartları
- İşverenin 2021/Mart dönemine ilişkin bildirilen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki sigortalı sayısının 50’nin altında olması,
- İşverenin özel sektör işvereni olması,
- Destekten yararlanılacak sigortalıların 1/7/2021 ila 30/06/2022 tarihleri arasında işe alınmış olması,
- İşe yeni giren sigortalıların, işe girdikleri aydan önceki üç aylık sürede toplam 10 günden fazla sigortalılıklarının bulunmaması (4/a ve 4/c) ve isteğe bağlı sigortalılık hariç 4/b (Bağ-kur) sigortalılığının bulunmaması,
- Destekten yararlanacak sigortalıların, işe giriş tarihinden önceki takvim yılında iş yerinde çalışan sigortalıların ortalamasına ilave olarak işe alınmış olması
- 12 ay süreyle destekten yararlanılacak sigortalılar için primlerin yasal süresi içerisinde ödenmesi,
- İşverenin son ödeme tarihi geçmiş sigorta primi, damga vergisi, işsizlik sigortası prim borçlarının bulunmaması,
- İşverenin kayıt dışı sigortalı çalıştırdığının tespit edilmemesi
Bu şartları sağlayan en fazla beş sigortalı için 12 ay boyunca destekten yararlanılabilecektir.
2021 yılı Mart dönemi için, 4447 sayılı Kanunun Geçici 24, 27 ve 28. maddesi kapsamında pandemi ücretsiz izne çıkarılan ve en az 20 gün nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalılar için, ücretsiz izninin sona erdirilerek haftalık normal çalışma süresine dönmesi halinde işe giriş ve ilave istihdam şartı aranmaksızın destekten yararlanılabilecektir.
Destek Tutarı / Hesaplanması
Destek tutarı; 5510 sayılı kanunun 82’inci maddesinde belirtilen prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigorta primi ve işsizlik sigortası, sigortalı ve işveren hissesi tutarı, destekten yararlanacak sigortalı için yararlanılan diğer teşvik/destek indirimleri çıkarılarak hesaplanmaktadır.
Örnek: Destek kapsamında olan (A) sigortalısı 1/7/2021 tarihi itibariyle işe girmiştir. Temmuz ayında 30 gün çalışan ve prime esas kazanç tutarı 5000 TL olan bu sigortalı için 5510 yani 5 puanlık indirimden yararlanılmıştır. (A) sigortalısı için Temmuz dönemi için sağlanacak destek tutarı şu şekildedir;
- Sigorta primi ve işsizlik sigortası primi sigortalı ve işveren payı tutarı: 5000 x 0,375 = 1.875 TL
- 5510 – 5 Puanlık İndirim: 5000 x 0,05 = 250 TL
- 4447 geçici 31. Madde (7319) destek tutarı: 3.577,50 x %37,5=1.341,56 TL – 5 Puanlık İndirim (250 TL)
- 4447 geçici 31. Madde (7319) destek tutarı: 1.091,56 TL
Yeni İlave İstihdam Teşviki Yakında Başlayacak!
50’den az sigortalı bildirimi yapılan iş yerleri için sağlanacak yeni ilave istihdam teşviki Meclis’ten geçmiş olsa da henüz Resmi Gazete’de yayımlanarak yasalaşmadı.
4447 sayılı Kanunun Geçici 31. Maddesi ile gelen kredi faiz veya kar payı desteğinin; destek tutarı, destek süresi ve destek şartlarının benzeri olacak yeni ilave istihdam teşviki ile sağlanacak destek, 6111, 7103, 5510 gibi teşvikler gibi işverenin prim borçlarından mahsup edilecektir.
