Yurtdışı patent süreçleri yerel patent süreçlerinin uluslararası alana taşınması durumunda önem kazanan bir kavramdır. Bildiğiniz üzere buluş konusu patentlerin korumaları yalnızca başvurulduğu ülkelerle sınırlıdır. Dolayısıyla, Türkiye’de patent başvurusu yapılmış bir buluşun koruması yalnızca Türkiye’de geçerli olmaktadır. Eğer yurt dışında bir koruma talebiniz varsa, Türkiye’deki başvurunuzdan itibaren 12 ay içerisinde mutlaka yurtdışında belirlediğiniz ülkelere başvurunuzu yapmanız gerekmektedir.

Pazar hedeflerinize göre ülke ya da bölge seçimleri yaparak başvurular yapmanız mümkündür. Ancak, ülkelere tek tek giriş yapmak ciddi başvuru ve süreç maliyetlerini de beraberinde getirmektedir.

Bu durumda maliyet ve süreçlerin optimizasyonunu sağlamak üzere topluluk başvurularını tercih edebilirsiniz. Ülkemizde, özellikle son yıllarda en çok tercih edilen topluluk başvurularından ilki PCT başvurularıdır. PCT’nin açılımı Patent Cooperation Treaty olup WIPO (World Intellectual Property) bünyesindeki bir iş birliği anlaşmasını temsil etmektedir.

Güncel verilere göre PCT’ye üye ülke sayısı 157’dir ve bu ülkeler arasında en çok patent başvurusu dosyalanan ülkelerden Çin, Amerika, Japonya, Kore gibi ülkeler ve Avrupa Patent Ofisi gibi bölgeler de yer almaktadır. Ülkemiz de bu sisteme üyedir.

PCT başvurularının avantajı neler?

Paris Sözleşmesi’ne göre yurtdışı patent başvurularının rüçhandan itibaren 12 aylık süreçte dosyalanması gerekirken, PCT rezervasyon sistemi sayesinde rüçhandan itibaren 30 ay içerisinde PCT üye ülkelerine ulusal faz girişleri dosyalanabilmektedir. Gerek süre avantajı sağlanmasında gerekse Tübitak 1602 Patent Destek Programı sayesinde PCT başvuruları, başvuru sahiplerinin sıklıkla tercih ettiği bir sistemdir.

Normalde, ülkemizde ya da yurtdışında herhangi bir ülkenin resmi fikri haklar kurumuna patent başvurusu yapıldığında temel olarak başvuru, şekli inceleme, araştırma, inceleme ve tescil süreçleri sırasıyla ilerlemektedir. Ancak, PCT tescil ya da ret kararının verildiği bir sistem değildir. PCT başvuruları yapılarak az önce bahsettiğim 157 ülke aynı anda rezerve edilmiş olur. Başvuru gerekliliklerinin sağlanıp sağlanmadığına dair bir şekli kontrol yapılır, ardından araştırma süreci başlar. Araştırmada patentlenebilirlik kriterlerine bakılır (bu kriterler yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik). Araştırma sonucunda uluslararası geçerliliğe sahip bir PCT araştırma raporu ve araştırma raporunda atfedilen benzer dökümanların değerlendirildiği ve buluş konusu ile kıyaslandığı bir yazılı görüş gelir. Söz konusu rapora göre başvuru sahipleri PCT’ye üye ülkelerden hedeflediklerine detayını verdiğim 30 aylık süre içerisinde ulusal başvuruları dosyalayabilir. Ülke girişleri zorunlu değildir, ancak üye ülkelere başvuru yapılmazsa söz konusu buluşları herhangi bir ülkede hukuki olarak korunmaz.

Tübitak 1602 Patent Destek Programı

Tabi. PCT başvuruları dosyalanırken menşei TR olan firmaların ve TR vatandaşlarının Uluslararası Araştırma Otoritesi (ISA) olarak 2 opsiyonları mevcuttur. Türkiye ve Avrupa Patent Ofisi.

Güncel durumda, standart bir başvuru için araştırma ofisi TR seçildiğinde çok cüz’i miktardaki rüçhan hakkı belgesi harcı haricinde başvuru ve araştırma harcının tamamı (üst limit bulunmaktadır) Tübitak 1602 teşvikleriyle desteklenebilmektedir. Başvuru sahipleri 30 CHF ödemektedir. ISA/EP seçildiğinde ise harcın yarısı karşılanmaktadır, yaklaşık 1450 CHF’dir. Bu durumda TR ofis ile ilerlemek ciddi bir mali avantajı beraberinde getirmektedir. Ek bilgi olarak, tüzel kişilerin yılda 20 adet, şahısların ise yılda 5 adet Tübitak 1602 teşvik hakkı bulunmaktadır. Başvuru sahiplerinin süresi içerisinde PD-200 formunu doldurmaları destek programından yararlanmaları için yeterlidir.

Eğer 2’den fazla Avrupa ülkesinde koruma planlıyorsanız Avrupa Patent başvuruları tercih etmek iyi bir yöntem olabilir. Avrupa Patent başvuruları Avrupa Patent Ofisi bir diğer deyişle EPO’ya dosyalanır. PCT rezervasyon sisteminin aksine tescil ya da ret kararı veren bir kurumdur. Güncelde 39 ülke bu sisteme dahildir. EPO’da Almanca, İngilizce ve Fransızca olmak üzere 3 resmi dil geçerlidir. Bu 3 dilden bir tanesi seçilerek süreçler ilerletilebilir.

Başvurular yapıldıktan sonra şekli inceleme, araştırma, inceleme süreçleri ve sonuç olarak inceleme uzmanının kararına göre tescil ya da ret kararı gibi ana adımlar mevcuttur.

Tescil kararı geldikten sonra süresi içerisinde tescilli istem setinin prosedür dili dışındaki diğer 2 resmi dile çevrilmesi ve tescil harcının ödenmesi gerekmektedir. Bu işlemin sonunda patent tescili resmi bültende yayınlanır. Bülten yayın tarihinden itibaren 3 ay içerisinde 39 üye ülkeden dilediğinize validasyon yani tescil geçerlilik işleminin mutlaka yapılması gerekir.

En önemli avantajı maliyet ve süreçlerin optimizasyonudur. Ülkelere ayrı ayrı girişlerin yapılması başvuru, inceleme, tescil harçlarının da ayrı ayrı ödenmesi anlamına geliyor. Avrupa Patent başvurularında ise başvuru, inceleme ve tescil harcı bir kez ödenir ve süreçler tek bir merkezde tamamlanır.

Bu arada PCT başvurusuna bağlı olarak bir Avrupa Patent başvurusu dosyalandığında ve PCT başvurusu Tübitak 1602 desteği aldığında, söz konusu Avrupa Patent başvurusu için İnceleme Rapor teşviki alınma ihtimali de bulunmaktadır. Bunun için Tübitak’ın belirlediği evraklar hazırlanarak Prodis sistem üzerinden sunulmakta ve talepte bulunulmaktadır. Şartlar sağlandığında 15000 TL’lik inceleme rapor desteği alınması mümkün olabilmektedir.

EPO dışında Amerika, Çin, Kore ve Japonya için de inceleme rapor desteği talep edilebilmektedir. Belirttiğim gibi ana şartlardan biri PCT başvurusunun destekli şekilde dosyalanmış olmasıdır. Güncelde Amerika, Çin ve Kore için destek tutarı 15000 TL, Japonya için ise 30000 TL’dir.