Globalleşen dünyada şirketlerin ticaret hacimleri büyümekte ve farklı ülkelerden mal ve hizmet alımları yoğun bir şekilde gerçekleşmektedir. Ülkemizde bulunan şirketlin de ihracatları olduğu gibi ithalat kalemleri de olmaktadır.
İthal edilen ürünlerin vergilendirmesi gümrüklerde gerçekleşmekte ve ödemeler gümrükten geçişleri esnasında yapılmaktadır. İthalatın hizmet ya da yazılım olarak yapılması durumda gümrükten fiziki bir geçiş olmaması sebebiyle vergilendirme faklı şekilde yapılmaktadır. Burada çeşitli vergiler olmakla birlikte vergi sorumluğu ithalatı yapan mükellefe yüklenmektedir.
KDV YÖNÜNDEN SORUMLULUK NEDİR?
KDV kanunun 1.maddesinde “KDV’ye konu işlemleri yapanların ikametlerinin Türkiye’de olup olamaması işlemlerin mahiyetini değiştirmez ve vergilendirmeye mani teşkil etmez” ifadesi yer almaktadır. Aynı zamanda kanun, ithalat işlemlerinde KDV mükellefini, mal ve hizmet ithal edenler, olarak tanımlamıştır. Mal veya hizmet ithalatı yapan KDV’nin mükellefi olarak kabul edilmektedir.
İTHALAT İŞLEMLERİNDE KDV NE ŞEKİLDE BEYAN EDİLİYOR?
- Gümrük işlemeleri sırasında diğer vergilerle birlikte KDV’nin tahsilatı da yapılmaktadır,
- Tevkifat yoluyla mal veya hizmeti teslim alanlar tarafında sorumlu sıfatıyla KDV2 beyannamesinde beyan edilen KDV, olmak üzere ikiye şekilde beyan edilmektedir.
HANGİ ALIMLAR GÜMRÜĞE TABİ DEĞİL?
Fiziki bir varlığı olmayan, gümrükten geçmesi mümkün olmayan alımlar gümrüğe tabi olması söz konusu olamaz.
Örnek olarak,
- Hizmetler (Online yapılan eğitimler, bakım onarım için yurt dışında teknisyen getirilmesi)
- Yansıtma faturaları (Çok uluslu şirketlerde yurt dışındaki merkezin, Türkiye’de bulunan şube için yaptığı giderin yansıtılması)
- Yazılım programları (İnternet ortamında indirme yoluyla edinilen programlar)
MUHASEBE KAYDI VE VERGİNİN BEYANI
KDV2 beyannamesiyle beyan edilen KDV, 1nolu KDV beyannamesinde indirim olarak gösterilmektedir. Muhasebe kaydından bahsetmek gerekirse, 191 indirilecek KDV karşı bacağında 360 Sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV hesabında izlenmesi doğru olacaktır. Böylece tevkifat yoluyla hesaplanan KDV’nin indirimi mümkün olmaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken, indirilecek KDV beyannamesinde indirimler kısmında “sorumlu sıfatıyla beyan edilen KDV” bölümünde gösterilmesi gerektiğidir. KDV2 beyannamesi ile KDV beyannamesinin indirimler bölümünde “sorumlu sıfatıyla beyan edilen KDV” tutarlarının birbiriyle uyumlu olması gerektiği.
YURT DIŞI ALIMLARINDA STOPAJ YOLUYLA VERGİLENDİRİLMESİ NE ŞEKİLDE OLUYOR?
Gümrük haricinde yapılan yurt dışı alımlarının nevi mükellefler için ayırıcı unsur olmalıdır. Yazılımlar üzerinden örnek vermek gerecek olursak, yazılımları ticari mal alımı ya da gayri maddi hak olarak ikiye ayırmalıyız.
Bu ne demek? Üzerinde hiçbir değişiklik yapmadan satmak üzere, piyasaya sürdüğümüz yazılımlar yada şirket içerisinde kullanmak üzere aldığımız yazılımlar ticari mal niteliğindedir ve stopaj tabi değildir.
Danışmanlık, know how, kullanım hakkı, telif hakkı gibi gayri maddi hak alımlarında KVK 30.Maddesine istinaden alımın niteliğine göre açıklanan oranlarda stopaj uygulaması gerekmektedir.
Örneğin danışmanlık için %20, kullanım hakkı, telif hakkı gibi alımlar için %15 oranında stopaj uygulanması KVK 30. Madde belirtilmiştir. 2018 yılında alınan bir kararla 2020 yılı başı itibariyle internet ortamından verilen reklamlar için yurt dışından alınan faturalar için de %15 oranında stopaj uygulanmalıdır.
Ancak burada dikkatlerden kaçan ve en çok hatanın yapıldığı husus Türkiye Cumhuriyeti ve diğer ülkeler arasında imzalanan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarıdır. (ÇVÖA)
ÇVÖA’ları zaman zaman KVK belirlenen oranların öne geçebilmekte, vergi doğmamasına engellemekte ya da kısıtlı oranda uygulanmasına sebep olabilmektedir.
Anlaşılması kısmen zor olan ÇVÖA’nın içeriğinin deşifre edilmesinin en kolay yöntemi, faturayı düzenleyen tarafın, o faturaya ilişkin gelir türünün anlaşılması olacaktır. Anlaşmalar kullandıkları dil itibariyle her ülkenin kendi mükellefi tarafından konuyu açıklamıştır ve anlaşmaların içeriğindeki kıstas mukim firmanın gelirinin niteliğidir.
ÇVÖA ÖRNEKLERİ
İRLANDA
TİCARİ KAZANÇLAR
- Bir Akit Devlet teşebbüsüne ait kazanç, söz konusu teşebbüs diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunmadıkça, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
ÇEK CUMHURİYETİ
GAYRİMADDİ HAK BEDELLERİ
- Bir Akit Devlette doğan ve diğer Akit Devletin bir mukimine ödenen gayrimaddi hak bedelleri, bu diğer Devlette vergilendirilebilir. %10 aşmamak koşuluyla.
KANADA
SERBEST MESLEK FAALİYETLERİ
1. Bir Akit Devletin mukimi olan bir gerçek kişinin serbest meslek faaliyetleri veya bağımsız nitelikteki diğer faaliyetleri dolayısıyla elde ettiği gelir, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
