Yatırım Teşvik Sistemi Nedir?
Yatırım Teşvik Sistemi kısacası Ekonomi bakanlığı tarafından verilen firmalar tarafından yapılacak yatırımların destek unsurlarının yer aldığı belge yatırım teşvik belgesidir.
Bu belge ile firmaların yatırım yapması desteklenerek mevcut yatırımlarını büyütmeleri veya sıfırdan yeni yatırım yapmalarına kolaylık sağlamak amaçlanmıştır.
Belge ekonomi bakanlığına başvuruya istinaden incelenerek verilmektedir.
Bakanlık tarafından uygun görülen destek tutarları ve bu belgede yer alan oranlar doğrultusunda uygulanacak indirimli kurumlar uygulaması ile yatırımların vergi teşvikleriyle desteklenmesi amaçlanmaktadır.
Eskiden yatırım teşvik belgesi bakanlık tarafından çıktı halinde onaylı olarak verilir ve gerçekleşen alımlar bu evrak üzerine yazılarak kaşe imza yazılırdı günümüzde sistem geliştirilerek E-Tuys adı verilen sistem üzerinden tüm işlemler gerçekleştirilmektedir. Alımı yapılan makine teçhizat ve diğer bilgiler bu sisteme işlenerek doğrudan ekonomi bakanlığı tarafından da takip edilebilmektedir.
YTB İçeriğinde Neler Yer Alır?
Bu teşvik belgesinde yapılması planlanan;
– Yatırımın cinsi,
– Tutarları (büyüklüğü)
– Hangi bölgede bulunduğu ve destek unsurları yer almaktadır.
Yatırımın cinsi; genellersek 2 ye ayrılır Komple yatırım ve Tevsi yatırım,
Tevsi yatırım; mevcut yatırımı bulanan işletmelerin kapasitelerini arttırmak amacıyla makine ekipman vs. yatırımlar ile işletmelerini büyütmeyi planladıkları yatırımlardır.
Komple yatırım ise; sıfırdan örneğin boş bir arsa üzerinde binadan başlayarak makine ekipman vs. tamamen yeni bir işletme oluşturabilecek düzeyde yapılması planlanan yatırımdır.
Kısaca Desteklerden bahsedecek olursak; yatırımın içeriği, büyüklüğü ve cinsine göre;
- KDV istisnası,
- SGK işveren desteği,
- Faiz desteği ve
- Vergi indirimi gibi desteklerden oluşmaktadır.
İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI
İndirimli kurumlar vergisi uygulaması; Biraz önce bahsettiğimiz destekler içerisinde yer alan vergi indirim oranları ve yatırıma katı oranlarına bağlı olarak geçici ve kurumlar vergisi beyanında yapılan indirimlerdir.
Yatırım harcamalarına bağlı olarak; yatırıma katkı oranına ulaşıncaya kadar beyan edilen kazancın indirimli olarak vergilendirilmesidir.
Burada vergi indiriminden kasıt güncel kurumlar vergisi oranı üzerinden yapılacak indirim oranını,
Yatırıma katkı oranı ise; yatırıma ilişkin olarak tahsilinden vazgeçilerek devletçe karşılanacak oranı ifade etmektedir.
İndirim oranı bölgelerin gelişmişlik Düzeylerine göre değişiklik göstermektedir.
Türkiye’de yatırım teşvik kapsamında bölgeler 6 ya ayrılmıştır
BÖLGELER;
Gelişmiş iller 1. ve 2. Bölge, (örneğin Ankara 1. Bölge ama OSB dekiler 2.Bölge)
Orta büyüklükte gelişmiş iller 3. ve 4.,
Az gelişmiş illerde 5. ve 6. bölge olarak değerlendirebiliriz.
Ayrıca Öncelikli Yatırım sayılan yatırımlar söz konusudur; buna göre önce bölge buna bağlı olarak da vergi indirimi ve yatırıma katkı oranları değişmektedir.
Peki Bu Öncelikli Yatırımlar Örneğin Nelerdir?
- Otomotiv yan sanayi,
- Savunma sanayi,
- Radyo haberleşme cihazları vs.
Bu öncelikli yatırımlardan birine sahip firmalar farklı bölge teşviklerinden faydalanılabilir;
Örneğin 1. Bölgede yer alan ve Otomotiv yan sanayine yatırım yapan bir firma 1. Bölgede olmasına rağmen 4. Bölge teşviklerinden faydalandırılabilecektir.
Bu bölgelerdeki indirimli kurumlar hesaplamasında kullanılacak oranlar; yani vergi indirim ve yatırıma katkı oranları 1.nci bölgede %50 ye %15 olarak başlamakta ve 6. bölgeye doğru ilerledikçe her bölgede 5 er 10 ar puan artmaktadır. 6. bölgede %90 a %50 oranlarına kadar artmaktadır.
Vergi indirimi, YKO
1- %50- %15
2- %55, %20
3 %60, %25
4 %70, %30
5 %80, %40
6 %90, %50
Aslında 1 kaç yıldır yayınlanan cumhurbaşkanlığı kararları ile tüm bölgelerde hem yatırıma bağlı kazançlar hem diğer kazançlar için vergi indirimi oranı %100 e çıkarılmış böylelikle indirimli kurumlar vergisi uygulanacak matrah için kurumlar vergisi oranı “0” lanmıştır, aynı zamanda bölgeler için belirlenmiş yatırıma katkı oranlarına ilave %15 getirilmiştir. (2022 sonuna kadar)
Bu doğrultuda örneğin;
Normal şartlarda 4. Bölge desteklerinde;
Vergi indirimi %70, YKO %30 iken;
Yayınlanan cumhurbaşkanlığı kararı ile DESTEK ORANI ARTARAK vergi indirimi %100 YKO ise yüzde 45 olmuştur.
Kısaca hesaplayacak olursak;
Yatırım teşvik belgesine sahipsiniz ve 2021 döneminde bu kapsamda 10 milyon TL lik makina yatırımı yaptınız.
Normal şartlarda bu yatırım için sağlanan yatırıma katkı tutarı 3 milyon TL iken karar ile bu tutar 4,5milyon a çıkmaktadır ve aynı zamanda vergi indirim oranı %70 den %100 e çıktığı için bu tutarların daha kısa sürede işletmede kalması sağlanmaktadır.
Beyannamede İndirim Nasıl Olmaktadır?
Tabı indirimli kurumlar vergisi tutarını ancak firmanın beyannamesine yansıyan vergi matrahı elverdiği ölçüde o dönemde indirebilirsiniz.
Bu matrah da kurumlar vergisi beyannamesine yansıyan bilanço karına;
KKEG lerin eklenmesi,
Kazanç istisnaları, sponsorluk giderleri, bağış ve yardımlar, ARGE indirimleri gibi kazancın bulunması durumunda indirilecek giderlerin düşülmesi sonrası kalan matraha uygulanabilecektir.
Ama beyannamedeki matrahtan daha fazla indirilebilir kurumlar vergisi söz konusu ise bu sebeple indirilemeyen yatırıma katkı tutarları sonraki dönemlere devretmektedir.
Hesaplamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İndirimli kurumlar uygulaması ile firmalar büyük vergi avantajları sağlamaktadırlar bu sebeple doğru hesaplanıp ilgili beyanlara doğru aktarılması çok önemlidir.
Gerçekleşen liste diye adlandırdığımız listelere alımlara ilişkin veriler girilmeli ve her hesaplama öncesi Etuys sistemi üzerinden gerekli kontroller sağlanarak teşvik e konu faturaların uygunluğu teyit edilmelidir.
Bu kontroller sağlandıktan sonra mevzuat ve yatırım teşvik belgesindeki oranlar doğrultusunda hesaplamalar yapılmalıdır.
Erkan Gülerik
