Türkiye’de ticari veya zirai faaliyet ile kazanç elde etmenin ilk koşulu vergi mükellefi olmaktır. Peki Mükellef nedir?Bu yükümlülük, söz konusu faaliyetler ile kazanç elde eden herkes için geçerlidir. Bahsedilen sorumluluğu yerine getirmek için ise bazı süreçlerden geçmek gerekir. Hazırladığımız bu içerikte söz konusu kavramdan, kapsamından ve gerekli prosedürlerden bahsettik.
Mükellef Nedir?
Mükellef, Türkçe’ye Arapça’dan girmiş bir sözcüktür. Bu kelime; “Bir işi yapmakla sorumlu olan kişi” anlamına gelir. Söz konusu kavram, vergi terminolojisinde elde ettiği kazanç oranında ödeme ve beyan yapmakla yükümlü olan kişi ve kurumları ifade eder. Bahsedilen yükümlülük hâli, beyan zorunluluğunu doğuran olayın gerçekleşmesiyle başlar. Mükellefiyet; şirket türü, kazanç miktarı ve muafiyet durumu gibi kriterlere göre değişiklik gösterebilir.
Kimler Vergi Mükellefi Olabilir?
Kendi işinden veya şirketinden gelir elde eden gerçek kişiler vergi mükellefi olabilir. Bu kişiler, vergi dairesine kendi hesaplarına ödeme yaparlar. Maaşlı olarak çalışan personeller de iş karşılığı aldıkları ücret üzerinden Gelir Vergisi mükellefidir. Ancak böyle bir durumda beyan ve ödeme işlemi çalıştıkları yerin yetkilileri tarafından onların hesabına yapılır.Gerçek kişilerin yanı sıra tüzel kişilikler ve kurumlar da mükellefiyete tabii olabilir. Herhangi bir iş kolunda gelir elde eden şirketlerin beyan yükümlülüğü bulunur. Bu yükümlülük, Türkiye’de kurulan işletmelerin yanı sıra yurt dışında yerleşik olup Türkiye’de faaliyet gösteren şirketleri de kapsar. Ayrıca, herhangi bir şekilde kazanç elde eden vakıflar, dernekler ve sivil toplum kuruluşları da bu yükümlülüğe sahiptir. Sonuç olarak, yükümlülük hâli verginin tahakkuk etmesiyle gerçekleşir.,
Tüzel Usulde Vergi Mükellefi Nasıl Olunur?
Tüzel usulde vergi mükellefi olanlar kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür. Böyle bir durumda sorumluluk; şirket, vakıf, dernek veya iştirak gibi tüzel bir kurumla ilişkilendirilir. Söz konusu kurumlar beyan ve ödemelerini kendilerine atanan Vergi Kimlik Numarası üzerinden gerçekleştirir. Kurumlar Vergisi kapsamında yer alan işletmelerin defter tutma zorunluluğu vardır. Bu kişiler, ticari faaliyetlerini belgeleyerek herhangi bir denetim esnasında göstermekle yükümlüdür.
Gerçek Usulde Vergi Mükellefi Nasıl Olunur?
Gerçek kişiler ticari faaliyetlerini ve gelirlerini beyan etme yükümlülüğüne sahiptir. Bu kişiler Gelir Vergisi kapsamında yer alır. Söz konusu kazançlar basit usulde vergilendirilir. Maaş veya prim elde eden kişilerin yanı sıra küçük işletmeler de bu kapsamdadır. Bu mükellefiyet durumuna sahip olan kişi ve kurumların defter tutma yükümlülüğü mevcut değildir.
Kurumlar Vergisine Tabi Olan Kuruluşlar Hangileridir?
- Tüzel Kişilikler: Anonim şirketler, limited şirketler, kooperatifler gibi tüzel kişiliklere sahip kuruluşlar kurumlar vergisine tabidir.
- Dernek ve Vakıflar: Ticari faaliyetleri nedeniyle gelir elde eden dernekler ve vakıflar da kurumlar vergisine tabi olabilir.
- İktisadi Kamu Kuruluşları: Kamu kaynaklarından yararlanarak ticari faaliyette bulunan iktisadi kamu kuruluşları da kurumlar vergisine tabidir.
Tam Mükellefiyet Nedir?
Tam mükellefiyet, vergi mükelleflerinin gelir veya kurumlar vergisi bakımından tam sorumlu olduğu durumu ifade eder. Bu yükümlülük türü, hem tüzel kişiliklere hem de gerçek kişilere uygulanabilir. Tam mükellefiyet altında olan kişi veya kurumlar, elde ettikleri tüm gelirler üzerinden ödeme yapmakla yükümlüdür. Yani, herhangi bir muafiyet veya indirim durumu söz konusu değilse, sorumlu olunan dönemde elde edilen bütün gelirler beyan yükümlülüğüne tabi tutulur. Bu durum, vergi mükelleflerine geniş bir yelpazede sorumluluk yüklerken sisteme tam bir katılımı sağlar.
Dar Mükellefiyet Nedir?
Dar mükellefiyet, vergi sorumluluğunun sınırlı bir faaliyet nedeniyle sadece belirli bir bölge veya faaliyet için sorumlu olduğu durumu ifade eder. Türkiye’de sınırlı bir süre veya belirli bir faaliyetle sınırlı olanlar dar yükümlülük kapsamına girebilir. Örneğin, Türkiye’de ikamet etmeyen ve belirli bir süreliğine iş yapmak üzere gelen yabancılar da bu kapsamda vergilendirilebilir. Bu durum, sınırlı faaliyet gösteren ve dolayısıyla sadece belirli bir bölgede vergi yükümlülüğüne tabi olan birey veya kurumları kapsar. Dar mükellefiyet, vergi sisteminde belirli şartlara bağlı olarak uygulanır ve bu kişiler sadece belirli faaliyetleri kapsayan vergi yükümlülükleriyle sorumlu tutulurlar.
Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?
Gelir vergisi beyannamesi, mükellefin belirli bir dönemde elde ettiği gelirleri, giderleri ve vergi matrahını bildirdiği resmi bir belgedir. Türkiye’de gelir vergisi beyannamesi esas alınan bir beyanname usulüyle doldurulur. Beyanla sorumlu olan kişi ve kurum, gelirlerini ve giderlerini detaylı bir şekilde beyan ederek vergi matrahını oluşturur. Beyanname üzerinden hesaplanan vergi, mükellefin ödeme yükümlülüğünü belirler. Bu beyan esaslı vergilendirme yöntemi, yükümlülüerin gelirlerini şeffaf bir şekilde bildirmelerine ve vergi ödemelerini doğru bir şekilde gerçekleştirmelerine olanak tanır. Beyanname, gelir vergisi sisteminin temelini oluşturarak adil bir vergilendirme sağlar.
Beyanname Nereye Verilir?
**Beyanname Nereye Verilir?**
Gelir vergisi beyannamesi, ilgili vergi dairesine teslim edilir. Beyannemeler genellikle e-Devlet üzerinden veya resmi dairelerin online sistemlerinde elektronik olarak verilir. Bu modern yöntem, mükelleflere kolaylık sağlayarak fiziksel evrak trafiğini minimize eder. Beyannameler, genellikle yıllık bazda belirli dönemlerde verilir. Vergi mükellefleri, bu belgeleri belirlenen tarihler içerisinde yetkilendirilmiş online platformlarda elektronik olarak ileterek ödeme süreçlerini daha hızlı ve etkili bir şekilde yönetebilirler. Elektronik beyanname sistemi, hem vergi dairesi hem de mükellefler için daha verimli bir ödeme yönetimini destekler.
Nasıl Vergi Mükellefi Olunur?
Vergi mükellefi olmak isteyen kişi veya kurum, ilgili yetkili kurumlara başvurarak mükellefiyet başvurusu yapar. Mükellefiyet başvurusu için gerekli belgeler ve bilgiler, vergi dairesi tarafından talep edilir. Başvuru üzerine daire tarafından yapılan incelemelerin ardından mükellefiyet onaylanır. Bu süreç, mükellefin sistem içinde resmi olarak tanınmasını sağlar.